HAITIKO LURRIKARA, 2010-01-12

Iruzkinaren ariketan erabilitako mapa (ver aquí el mapa traducido)

Mapa hau aztertzeko, lehenbizi izenburua begiratuko dugu: “Haitiko lurrikara”. Mapa mota hau gaikakoa da.

Ondoren, legenda begiratuko dugu. Legendak mapan erabiltzen diren sinboloak, koloreak, elementu grafikoak eta datuak biltzen ditu lauki baten barruan. Mapan, legendak “Plaken arteko ertz eta gune motak” izena du. Bertan, lerro beltz batez, plaken arteko transformazio-ertzak adierazten dira eta lerro gris argi batez, plaken arteko elkartze-guneak.
 
Hurrengo pausoa, eskala begiratzea da. Eskalak mapako distantziak (cm) eta errealitatekoak (km) lotzen ditu proportzioan. Mapa honetako eskala grafikoa da eta mapako 2’4 cm errealitatean 1000km dira. Beraz, mapa honetako zenbakizko eskala honakoxea da: 1 : 41.666.666.

Laugarren pausoan, puntu kardinalak eta koordenatu geografikoak behatu behar dira. Lau puntu kardinal daude: iparraldea, hegoaldea, ekialdea eta mendebaldea. Mapa honetan ez da puntu kardinalik grafikoki agertzen. Koordenatu geografikoei erreparatuz gero, latitudea eta longitudea zehaztu behar dira. Latitudea paralelo batetik Ekuatoreraino (0º) dagoen distantzia da eta longitudea,

Kokapen geografikoa

berriz, meridiano batetik Greenwicheko meridianoraino (0º). Mapa honetan, Ekuatorearen paraleloa ageri da. Horrela, Haiti herrialdea 19º I-era kokatzen da, gutxi gora-behera, Ipar Hemisferioan, eta Greenwichetik 73º M-era, Mendebaldeko hemisferioetan.

Azkenik, bosgarren pausoan, gaia landuko dugu, hau da, lurrikararen kausak eta ondorioak. Hasteko, Haitiren kokapen geografikoa aztertuko dugu. Herrialde hori, Ekuatorearen (0º) eta Kantzer tropikoaren (23º) artean dago; Antilla izeneko artxipielagoko Hispaniola uhartean kokatzen da (Kubaren ondoan) eta Dominikar Errepublikarekin egiten du muga. Ozeano Atlantikoan dago, Karibeko itsasoan. Lehen esan bezala, Haiti honako koordenatu geografikoetan kokatzen da: 19º I eta 73º M.

Kokapen geologikoa

Lurrikararen uhinak eta epizentroa

Bukatzeko, Haitiren kokapen geologikoa aztertuko dugu. Haitiren inguruan, plaka askotarikoen ertzak daude, eta plaken ertz horiek bi mugimendu mota egiten dituzte: transformazioa eta elkartzea. Haiti transformazio-gune baten inguruan dago, Karibeko plakaren iparraldean, eta Ipar Amerikakoarekin egiten du muga. Mugimendu horren arabera, Karibeko plaka ekialderantz ari da eta Ipar Amerikakoa, mendebalderantz; beraz, bi plaka horiek elkar marruskatzen ari dira. Hori dela kausa, lurrikara-arrisku etengabea dago zonalde horretan. 

Lurrikara baten hipozentroa eta epizentroa. 
Haitin, azalean zegoen hipozentroa; ondorioz, 
lurrikara iraragarri suntsigarria izan zen

2010eko urtarrilaren 12an gertatu zena horren ondorioa izan zen. Egun hartan, epizentroa herrialdeko hiriburua den Port-au-Princetik 15 km-etara kokatu zen (Enriquillo failan), eta Richter eskalan 7,0 gradukoa (potentziakoa) izan zen. Port-au-Princeko aireportua itxi behar izan zuten eta telefono bidezko komunikazioak eten egin ziren. Gainera, Haitiko Nazio Batuen Erakundeko (NBE) egoitza erraustu egin zen eta bertako hainbat langile desagertu. Guztira, 230.000 hildako izan ziren, eta 3 milioi kaltetu.

                                                Maitane Eizagirre eta Maider Imaz
                                                DBHko 1. A, 1. C